+30 210 9960590

OCT Οπτική τομογραφία συνοχής

Τι είναι η οπτική τομογραφία

Η οπτική τομογραφία (optical coherence tomography:OCT) ή ακριβέστερα η οπτική τομογραφία συνοχής είναι ένα σημαντικό σύγχρονο διαγνωστικό εργαλείο εκτίμησης των οφθαλμικών νόσων πού χρησιμοποιείται σε όλες τις χώρες  του κόσμου.

Η τεχνική στη οποία στηρίζεται, (αρχή συμβολομετρίας ) χρησιμοποιήθηκε αρχικά στον εντοπισμό τού σημείου της βλάβης σε καλώδια οπτικών ινών σε δίκτυα τηλεπικοινωνίας.

Η οπτική τομογραφία ανακοινώθηκε  πρώτη φορά από τον Ηuang το 1991, όταν έγινε  δυνατή η απεικόνιση σε δύο διαστάσεις βιολογικών ιστών.

Η σημαντική διαφοροποίηση της διαγνωστικής αυτής μεθόδου σε σχέση με τη φλουoροαγγειoγραφία ή την αγγειογραφία με ινδοκυανίνη έγκειται κυρίως:

  1. Στο μη επεμβατικό χαρακτήρα της μεθόδου που σημαίνει ότι μπορούμε να έχουμε εικόνες υψηλής ανάλυσης χωρίς επαφή με το βολβό και
  2. Στη δυνατότητα αναγνώρισης  των διαφόρων εσωτερικών μικροδομών του αμφιβληστροειδούς (ανάλυση της τάξης των 1-15 μ).

Έτσι μπορούμε να  δούμε τομές ιστών, να διαχωρίσουμε το παθολογικό από τον υγιή ιστό, να εκτιμήσουμε την εξέλιξη της νόσου στη διάρκεια του χρόνου.

Αρχή λειτουργίας

Το OCT έχει πολλές ομοιότητες με τη Β-υπερηχογραφία, όμως αντί για ηχητικά κύματα χρησιμοποιεί  κύματα φωτός, με φάσμα κοντά στο υπέρυθρο και μήκος κύματος περίπου στα 800 nm. Έτσι η ανάλυση του OCT υπερβαίνει εκείνη της υπερηχογραφίας, της αξονικής τομογραφίας αλλά και της μαγνητικής τομογραφίας.

Η αρχή λειτουργίας του (OCT) στηρίζεται στη μερική σκέδαση και αντανάκλαση μιας συνεχούς δέσμης φωτός πού προβάλλεται επάνω στον αμφιβληστροειδή (χαμηλής συνοχής ιντερφερομετρία).   

Η αρχική δέσμη φωτός  παράγεται από μία φωτοδίοδο πού στη συνέχεια  αυτή διαχωρίζεται σε δύο άλλες δέσμες από ένα διαχωριστή ακτινοβολίας. Η μία δέσμη ανακλάται από την υαλοαμφιβληστροειδική επιφάνεια και τις διάφορες στιβάδες του αμφιβληστροειδούς και χοριοειδούς, ενώ η άλλη από ένα κάτοπτρο αναφοράς. Καθώς οι δύο ανακλώμενες δέσμες ακολουθούν  την ίδια οδό επιστροφής, συναντώνται  και εκεί δημιουργούνται φαινόμενα παρεμβολής. Η δέσμη  πού προκύπτει, ανιχνεύεται από ένα  ανιχνευτή φωτός. Μετατοπίζοντας το κάτοπτρο πού βρίσκεται στη πορεία του κάτοπτρου αναφοράς μπορούμε να αναλύσουμε τις δομές  που βρίσκονται στα διάφορα επίπεδα τού αμφιβληστροειδούς και έτσι λαμβάνουμε ένα Α-scan. Από τα ποικίλλα Α-scan προκύπτει ένα προσθιοπίσθιο Β-scan των αμφιβληστροειδικών ιστών (time domain-OCT).

 Οι απεικονίσεις  μπορούν να εμφανισθούν σε μία κλίμακα από το κόκκινο  (υψηλή αντανακλαστικότητα) μέχρι το μπλέ χρώμα (χαμηλή αντανακλαστικότητα) ή σε μία κλίμακα γκρι χρώματος.

Τα σύγχρονα  OCT (spectral domain-OCT),  επιτρέπουν ταχύτερη απεικόνιση διότι γίνεται ταυτόχρονη μέτρηση του φωτός πού λαμβάνεται από τις διάφορες στιβάδες του αμφιβληστροειδούς. Η μέθοδος πού χρησιμοποιείται  βασiζεται στη εξίσωση του FOURIER (Fourier transform mathematical equation),όπου θεωρείται ότι το σήμα συμβολής είναι οπτικό κύμα. Στα τελευταίου τύπου OCT δεν απαιτείται μετατόπιση του κάτοπτρου πού βρίσκεται στη πορεία του κάτοπτρου αναφοράς.

Με το spectral domain-OCT, η απεικόνιση γίνεται ταχύτερα(15000-40000 Α-scans το δευτερόλεπτο). Επίσης  εξασφαλίζεται υψηλότερη ανάλυση (4-6 μικρά  σε σχέση με 8-10 τού time domain-OCT) άρα καθαρότερη εικόνα. Εξάλλου μπορούμε να λάβουμε  και 3D απεικόνιση όταν εξετασθούν ταυτόχρονα πολλοί άξονες.

Εφαρμογές

Το OCT χρησιμοποιείται:

  1. στη διάγνωση νόσων του βυθού δηλ. νόσων πού μπορούν να μεταβάλλουν τη μορφολογία του αμφιβληστροειδούς ώστε να ακολουθηθεί η καλύτερη θεραπευτική στρατηγική.
  2. στη παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου και ανταπόκριση στη εφαρμοζόμενη θεραπεία.

 Η πιο συχνή εφαρμογή του OCT είναι η μέτρηση του πάχους του αμφιβληστροειδούς. Η διαγνωστική αξία του σε νόσους όπως η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι σημαντική.

Στη  διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια π.χ. η εξέταση με  OCT επιτρέπει τη μέτρηση του πάχους του αμφιβληστροειδούς και επομένως τη ποσοτικοποίηση του οιδήματος της ωχράς κηλίδας πού είναι μία από τις κύριες αιτίες έκπτωσης της όρασης σε διαβητικά άτομα. Έτσι το OCT βοηθάει όχι μόνο στη  διάγνωση αλλά και εκτίμηση της ανταπόκρισης της νόσου στη θεραπεία πού εφαρμόζουμε.

Στη ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας αντίστοιχα, πέραν του διαγνωστικού ρόλου η σημαντικότερη  ένδειξη του OCT είναι η ακρίβεια εκτίμησης της ανταπόκρισης στη θεραπεία καθόσον αναγνωρίζει τις παθολογικές αλλοιώσεις των στιβάδων του αμφιβληστροειδούς π.χ. παρουσία υπαφιβληστροειδικού υγρού, ενδοαμφιβληστροειδικού υγρού, βλάβες στους φωτουποδοχείς. 

Επιπλέον το OCT συνεισφέρει διαγνωστικά σε νόσους του οπτικού νεύρου όπως το γλαύκωμα:  μέτρηση  και ανάλυση της  νευροαμφιβληστροειδικής   στιβάδας,  ανάλυση της κεφαλής  του οπτικού νεύρου. Επιπλέον είναι χρήσιμο σε διαγνωστικά προβλήματα της νευροοφθαλμολογίας.

Το OCT είναι   αποτέλεσμα συνεργασίας ερευνητών αλλά  και  κλινικών προς όφελος των αρρώστων.Οι ποικίλλες εφαρμογές του, δίνουν τη δυνατότητα πλέον για έγκαιρη διάγνωση αλλά και παρακολούθηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία σε νόσους απειλητικές για την όραση.